گل نرگس

تفاوت حکم و فتوا
یکی از مسائلی که مناسب است در اینجا به آن پرداخته شود تفاوت حکم و فتوا است چه این که صدور حکم و فتوا از مناصب
ولیّفقیه است. اما فتواي یک فقیه براي او و مقلدینش معتبر است و باید عمل کنند. مثلاً اگر فقیهی بازي بدون برد و باخت با
شطرنج را حرام بداند و فقیهی دیگر جایز شمارد هر کدام از آنها و مقلدینی که دارند باید بر انجام و موافقت با آن نظر عمل
نمایند. بنابراین فتواي هر مرجع تقلیدي براي مقلدین مراجع دیگر اعتبار ندارد، اما در حکم این گونه نیست. اگر فقیهی در مسند
حکومت بود و حکمی صادر کرد، تمام مراجع و مقلدین آنها باید به آن عمل کنند مثلاً اگر ولیّفقیه بفرماید همه در پاي
صندوقهاي رأي حاضر شوید باید حاضر شوند. یا اگر بفرماید رابطه با کشوري نداشته باشیم همه باید بپذیرند و فقیه دیگري
نمیتواند بگوید تشخیص من چیز دیگري است، و به آن عمل میکنم. این مخالفت صریح با ولی واجب الاطاعه است. اگر ولیّفقیه
از سِمت مرجعیت برخوردار باشد، چنانچه فتوا دهد، تنها براي مقلدین او الزامی است اما اگر حکم صادر کند شامل همه مراجع و
مقلدین آنها هم میگردد، چه این که حکم تحریم تنباکو از سوي میرزاي بزرگ شیرازي این گونه بود.